Teknogirişim Şirketleri İçin Vergi Düzenlemesi: Çalışanlara İstisna, İşverenlere Yeni Matrah

Resmi Gazete’de yayımıyla yürürlüğe giren ve vergi mevzuatında değişiklikler öngören 7524 sayılı Kanun ile, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda dikkat çeken bir düzenleme (“Düzenleme”) yer buldu. Düzenlemeye göre, işveren sıfatına haiz "teknogirişim" şirketleri çalışanlarına bedelsiz veya indirimli olarak verdiği ve ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin verildiği tarihteki rayiç değerinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmının tamamı, gelir vergisinden istisna tutulacaktır. Düzenleme, piyasada hisse opsiyonlarına ilişkin olması ile dikkat çekmektedir. Teknogirişim şirketleri hangileridir ve dolayısıyla hangi şirketlerin çalışanları bu istisnadan faydalanabilir? Teknogirişim, yenilikçi ve yüksek katma değerli teknolojik iş fikirlerini içeren girişimler olarak tanımlanmaktadır. Bu çabayı gösteren girişimcilere de “teknogirişimci” denmektedir. Düzenlemenin uygulama alanının net belirlenmesi adına Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın “teknogirişim şirketi” tanımı ve kriterlerine ilişkin bir belirleme yapması beklenmektedir. Teknolojik girişimciler bir tarafta teknolojik fikri geliştirmek için araştırma ve geliştirme yaparken diğer yanda girişimci olarak finansal sürdürülebilirliği olan bir işletme kurmak zorundadırlar. Ülkemizdeki teknogirişimcilerin sayısı her yıl 900 ila 1000 arasında artmaktadır. Bu artışı sağlayan temel itici güç TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından verilen hibe ya da geri ödemeli teknoloji destekleridir. Bu destek programları sayesinde ülkemizin her köşesinde yeni teknolojilerle ilgilenenler, kendi girişimlerini kuracak kaynaklara ulaşma şansına sahip olmaktadır.

Düzenlemenin Detaylı İncelemesi Düzenlemenin ilk paragrafı hem teknolojik alanda farklılık yaratan hem de girişimci olarak nitelendirilen şirketler yanında çalıştırdığı çalışanlarına herhangi bir bedel olmadan veya var olan bedelden düşük bir fiyat belirleyerek verdiği pay senetlerinin gelir vergisinden istisna olacağı belirlenmiştir. Bu paragrafta iki önemli unsur mevcuttur: - İlk olarak verilen pay senedi ücret niteliğinde olmalıdır. - Ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç bedelinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarının aşmayan kısmı gelir vergisinin istisnasıdır. Örneğin, o yıl alınan pay senedi satışa konu olduğu zaman güncel fiyatı 400.000-TL; yıllık brüt ücretiniz ise 600.000 TL ise o halde verilen 400.000-TL o yılki brüt ücreti aşmadığı için gelir vergisinden istisna olacaktır. Düzenlemenin devamında iktisap edilen pay senetlerinin elden çıkarılması halinde ne şekilde vergilendirileceği belirlenmiştir. Üç parça olarak analiz edilecektir: - Pay senetleri iktisap tarihinden itibaren üç tam yıl içerisinde elden çıkarılırsa vergiden istisna durumu ortadan kalkacak ve işveren istisna edilen verginin tamamını ödemek durumda kalacaktır. - Dört ila altı yıl içerisinde elden çıkarma gerçekleşirse işveren istisna edilen verginin %75’ini ödemek durumunda kalacaktır. - Yedi ila on iki yıl içerisinde elden çıkarma gerçekleşirse işveren istisna edilen verginin %25’ini ödemek durumunda kalacaktır. Teknogirişim şirketi niteliğine haiz işveren, vergi ziyaı cezası ödemek zorunda kalmaz. Ancak yukarıda belirtilen miktarların yanı sıra vergiler tahsil edilirken gecikme faizini de ödeyecektir. Örneğimize geri dönecek olursak 400.000TL değerindeki pay senedinin vergisi 100.000TL oluğunu varsayalım ve iktisap edildiği tarih 01.02.2024 olsun. İlk durumda 01.02.2027 tarihi dolmadan bir satış gerçekleşirse o halde işveren 100.000TL + gecikme faizi ile beraber vergi ödemek zorunda kalacaktır. İkinci durumda 01.02.2028-2030 tarihleri arasında bir satış olursa işveren 75.000TL + gecikme faizi ödemek zorundadır. Son durumda ise 01.02.2031-2036 tarihleri arasında bir satış gerçekleşecek olursa o halde işveren 25.000TL + gecikme faizi ödemek durumunda kalacaktır.

Düzenleme ayrıca bir zamanaşımı süresi öngörmektedir. Buna göre, hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacağı öngörülmüştür. Resmi Gazete’de yer alan düzenlemeler değerlendirildiğinde, Türkiye’nin teknoloji inovasyonunu desteklemek, dijital dönüşümde etkin bir rol almak adına çeşitli aksiyonlar aldığı görülmektedir. Fakat Düzenleme ile teknoloji inovasyonunun desteklenmemiş olup, işverene oldukça fazla vergi külfeti yüklenmiştir. Nitekim Düzenlemede belirtilen elden çıkarma süreleri oldukça uzun olmakla beraber iktisap edilen pay senetlerinin elden çıkarılması halinde verginin işverene yükletilmesi sebebiyle Düzenleme, işveren teknogirişim şirketi açısından maddi anlamda negatif etkiler taşımaktadır.